Fairtrade Original één jaar onderweg met ‘Op weg naar een leefbaar inkomen voor boeren’ koffie
30 september 2022
Precies een jaar geleden introduceerden we op Internationale Dag van de Koffie onze ‘Op weg naar een leefbaar inkomen’ koffie. We sloegen deze weg in na onderzoekresultaten van Fairtrade International waaruit blijkt dat veel koffieboeren onder de armoedegrens leven en geen waardig bestaan kunnen opbouwen. Zij stelden een nieuw vangnet: de leefbaar inkomen referentieprijs. Als eerste merk in de Nederlandse supermarkt committeerden we ons aan dit vangnet om zo het gat kleiner te maken tussen de wereldmarktprijs en het leefbaar inkomen van koffieboeren. Tijd voor een update, dit keer specifiek uit Oeganda.
KOFFIE IS MENSENWERK
80% van de koffie wereldwijd komt van kleinschalige koffieboeren. Deze koffieboeren zijn ondernemers en hebben de ambitie om hun onderneming zo succesvol mogelijk te maken om zo hun kinderen naar school te kunnen sturen en een goed huis te hebben om in te leven. Koffie is in koffielanden, waaronder Oeganda, een belangrijk export product en alle generaties helpen mee. Toch is de positie van koffieboeren in de keten zwak en erg onevenredig verdeeld. Kort gezegd komt het neer op: wij willen graag ons bakje koffie en zien dit als heel vanzelfsprekend. Koffieboeren en hun gezin kunnen er niet van rondkomen. Daarbij komt dat boeren in veel gevallen slechts beperkt inzicht hebben in de relatie tussen hun kosten, investeringen en winstgevendheid van hun bedrijf. Ze beschikken niet over de vereiste middelen of vaardigheden om bedrijfsresultaten te berekenen en te analyseren.
Daarom committeerde Fairtrade Original zich een jaar geleden als eerste merk in de Nederlandse supermarkt aan het betalen van een leefbaar inkomen referentieprijs (LIRP). De leefbaar inkomen referentieprijs is de prijs die boeren voor hun koffie zouden moeten krijgen waardoor ze in staat worden gesteld om een leefbaar inkomen te verdienen en te investeren in een duurzame toekomst van hun onderneming. Dit vangnet is berekend door Fairtrade International op basis van onderzoeken bij boeren.
De resultaten van de onderzoeken van Fairtrade International die al gepubliceerd zijn wijzen uit dat de weg naar leefbaar inkomen voor alle koffieboeren mogelijk is door drie belangrijke onderdelen: een eerlijke prijs, projecten en trainingen voor boeren en samenwerking tussen boeren, coöperaties, consumenten, merken en overheden. We moeten onze handen dus ineen slaan om verandering teweeg te brengen! Bijvoorbeeld voor koffieboerin Anneth.
POWERVROUW EN KOFFIEBOERIN ANNETH
Eén van de koffieboeren met wie wij samenwerken is Anneth. Een echte ondernemer en inspiratiebron. De 49e jarige koffieboerin Anneth start haar dag vroeg. Om 07:15 staat ze al in het veld om de koffieplanten te checken en een extra blik te werpen op de bananenbomen. Iedere plant wordt zorgvuldig nagelopen op gezondheid en of er al bessen groeien. Terwijl Anneth in het veld staat, gaan haar kinderen richting school. Na het werk in het veld verzorgt ze haar dieren, zo’n 10 koeien en nog wat kippen. Het is een drukke boel met zes kinderen tussen de 11 en 27 jaar voor de alleenstaande moeder Anneth, nadat haar man in 2017 overleed.
Deze powervrouw is al tien jaar koffieboerin en in tegenstelling tot veel Oegandezen vindt zij koffie lekker smaken. “ACPCU* laat al hun boeren hun eigen koffie proeven en ik vond het lekker! Het is goed om de koffie ook daadwerkelijk te proeven. Weten wat je maakt”, zegt Anneth vol overtuiging. De koffie van Anneth’s boerderij is allemaal Fairtrade gecertificeerd en is straks ook helemaal biologisch. En daar is ze best trots op aangezien ze pas vier jaar geleden het land van haar ouders heeft geërfd. De trainingen die zij ontvangt, doordat ze Fairtrade gecertificeerd is, maken het mogelijk voor haar om meer kennis op te doen en deze stappen te zetten.
Meer weten over Anneth en haar toekomstplannen? Je leest het hier!
*ACPCU is de Oegandese koffiecoöporatie met wie Fairtrade Original samenwerkt en waarbij kleinschalige boeren zijn aangesloten om een betere handelspositie te krijgen in de keten.
Hoe zit dat dan eigenlijk met Fairtrade gecertificeerde koffieboeren?
Als een boer Fairtrade gecertificeerd is, is de werkelijkheid helaas zo dat zij slechts een deel van hun oogst tegen Fairtrade prijs kunnen verkopen. Dat heeft te maken met vraag en aanbod: als koffiedrinkers geen Fairtrade koffie kopen, dan houden boeren een overschot. Zij moeten dan de rest van hun oogst alsnog tegen de grillige marktprijzen verkopen. Wel krijgen zij altijd trainingen, gefinancierd met de Fairtrade premie. De leefbaar inkomen referentieprijs ligt daarnaast weer hoger dan de Fairtrade minimumprijs.
PROJECTEN VOOR HET BEVORDEREN VAN HET INKOMEN IN OEGANDA
Naast dat we ons gecommitteerd hebben aan het betalen van een leefbaar inkomen referentieprijs, werken we ook aan projecten die bijdragen aan het inkomen. Denk aan het verhogen van de productiviteit op het land, het verlagen van de productiekosten en het diversifiëren van het inkomen van de boer. Vaak zijn dit win-win projecten. Dat betekent zowel financieel voor de boer als voor de natuur een gewin. Zo hebben we als voorbeeld afgelopen jaar in Oeganda het YIRA-project opgezet.
Projecten voor jongeren
De gemiddelde leeftijd van de boeren in Oeganda is 66 jaar, wat een ernstig probleem is als je bedenkt hoe arbeidsintensief de koffieteelt is. De regio waar ACPCU zit heeft moeite om jonge koffieboeren aan te trekken. Enerzijds is het voor jonge boeren erg lastig om hun eigen koffieboerderij te starten, omdat grond en de materialen erg kostbaar zijn. Anderzijds zien zij ook de grote armoeden onder koffieboeren, wat geen aantrekkelijk toekomstperspectief is. In het YIRA-project worden jonge boeren opgeleid in de productie van vloeibare organische meststoffen gemaakt van lokale producten (rijst, suikerriet, melk). Die worden vervolgens verkocht en geleverd aan de ACPCU-boeren tegen een prijs die vijf keer goedkoper is dan het kopen van commerciële organische meststoffen. Op deze manier verdienen de jongeren een inkomen en kunnen zij sparen. Vanaf de eerste resultaten zien de boeren hun koffieplanten gezonder worden, is de natuurlijke mest beter voor de natuur en nemen hun opbrengsten toe. Een win-win situatie!
Gladys is de gender en youth officer bij ACPCU. Zij staat dagelijks in contact met jonge en vrouwelijke boeren. Zij geeft training en coaching aan jonge boeren om samen een groep te vormen. Elke community van ACPCU heeft nu sinds afgelopen jaar een jongeren organisatie. Deze organisatie heeft een bestuur en maandelijkse vergadering. Die elkaar motiveren, kennis delen en samen een spaarpotje hebben opgezet. Middels kan door dit spaarpotje jonge boeren van de jongeren groep een goedkope lening krijgen om materialen te kopen. Ook krijgen zij leiderschap training wat hun voorbereidt om later onderdeel te worden van het bestuur van een community.
NAUWE PERSOONLIJKE SAMENWERKING TUSSEN OEGANDESE KOFFIEBOEREN EN FAIRTRADE ORIGINAL
Collega’s Lotje en Lena zijn onze koffie experts, beide vanuit hun eigen rol. Zij bouwen aan eerlijke en transparante koffieketens, zodat zo veel mogelijk Nederlandse koffiedrinkers kunnen genieten van hoge kwaliteit koffie met mooie en complexe smaakprofielen. Zo waren zij onder andere afgelopen mei in Oeganda om de boeren te bezoeken.
Lotje is de schakel tussen de boeren en Fairtrade Original
Lotje is Development Manager bij Fairtrade Original. “In mijn werk is het heel belangrijk om een relatie op te bouwen en te onderhouden met koffieboeren en -coöperaties. Immers de weg naar leefbaar inkomen is een lange termijn transformatie. Een ander belangrijk onderdeel van mijn werk is om per land van koffieherkomst (waaronder Oeganda) te bekijken welke projecten we kunnen ondersteunen om mensen en omgeving – sociaal, economisch, ecologisch – voordeel te laten behalen uit onze samenwerking. Impact staat voorop. Fairtrade Original heeft namelijk geen winstoogmerk. Mijn doel is om de juiste mensen te vinden om, de per regio verschillende ontwikkelingstrajecten, in goede banen te leiden. Zelf bezoek ik de koffieboeren ook en er is letterlijk dagelijks digitaal en telefonisch contact om samen te werken aan een betere toekomst voor de mensen en de natuur.
Helaas is de realiteit dat ik nog heel veel onrecht tegenkom en de leefomstandigheden voor boeren vaak slecht zijn. Ik zou koffiedrinkend Nederland willen oproepen om na te gaan: wat is het verhaal achter mijn kopje koffie en hoe zien de leef- en werkomstandigheden van de koffieboer eruit? Is dat bekend? Als we met elkaar kritisch kijken naar de koffie die wij drinken. Thuis, op kantoor of op de voetbalvereniging, dan stellen we de juiste vragen en kunnen we verandering in gang zetten. We kunnen echt de koffieketen veranderen met elkaar.”
Lena zorgt dat goed doen, minstens zo goed smaakt
Als Product Manager Koffie is Lena verantwoordelijk voor het succes van Fairtrade Original koffie. “Er zit niet alleen een mooie missie achter onze koffie, het is ook echt kwalitatief hoogwaardige koffie. Goed doen, moet natuurlijk minstens zo goed smaken. Ik ga op zoek naar mooie blends en complexe smaakprofielen. Zodoende dat Nederlanders kunnen genieten van de hele wereld in hun kopje koffie. Fairtrade en biologisch zijn daarbij een randvoorwaarden. Mijn persoonlijke favoriete is de Community Coffee Single Origin Espressobonen. Deze karaktervolle espresso is gemaakt van 100% koffiebonen uit Colombia. De koffie heeft een fruitige aroma en citrus die overgaat in zoet fruit met romige chocolade.
Tijdens de ontwikkeling van nieuwe producten en het aanscherpen van bestaande producten sta ik onder andere in contact met koffieboeren. Een Oegandese koffieboer die echt indruk op mij heeft gemaakt is Banard. Een positieve en innovatieve jonge koffieboer met een missie: kennis verspreiden. Mij lijkt het mooi als Banard en nog veel meer boeren als hem in hun kracht kunnen zetten.”
EEN VANGNET VOOR ALLE KOFFIEBOEREN: NU EN IN DE TOEKOMST
Een leefbaar inkomen voor koffieboeren willen we bereiken met het betalen van een leefbaar inkomen referentieprijs, het opzetten van projecten om het inkomen te bevorderen en door écht samen te werken met koffieboeren. Met deze nieuwe norm hopen we ook jou te inspireren, zodat we samen de koffierevolutie verder in gang kunnen zetten! Voor koffieboeren als Anneth, maar ook voor het verminderen van klimaatverandering én om in de toekomst nog een kwalitatief bakje koffie te kunnen drinken. Maak jij samen met ons het gat naar een leefbaar inkomen voor de boer een kopje kleiner? Let’s give it a shot!
Deel dit verhaal:
Waar smaak begint
Lees meer over ons.
