Hello Uganda! De impactvolle koffiereis van Lena

Hello, how are you? Zo begroeten mensen elkaar in Oeganda. En wist je dat een Rolex hier geen horloge is, maar streetfood? Een warme chapati gevuld met ei. Vaak als ontbijt, soms als lunch. Simpel. Vullend. En ontzettend lekker.

En eerlijk is eerlijk: het land doet die bijnaam Pearl of Africa eer aan. Zoveel groen. Zoveel natuur. En overal: koffie.

Ik ben hier voor het Future Proof Oeganda-project. Dit project wordt gefinancierd door FBK/FVO/SPVO als onderdeel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Samen met drie Nederlandse partners (Wakuli, The Coffee Quest en Fairtrade Original) en drie Oegandese partners (Zombo Coffee Partners, Brand Coffee Farm en ACPCU) werken we sinds 2022 aan drie uitdagingen: onderbetaling, bodemdegradatie en genderongelijkheid.

Samen leren, samen lachen

Het eerste deel van de reis trok ik op met een groep van tien mensen uit drie verschillende regio’s. Allemaal nieuwsgierig. Allemaal leergierig.
Onder leiding van Ruben van Rockinsoils, consultant en expert in bodembeheer, doken we diep in de wereld van compost, vloeibare bio-meststoffen en lab-serum. We stonden letterlijk met onze handen in de grond, checkten pH-waardes en discussieerden over stikstof en voedingsstoffen.

Maar er was ook ruimte voor plezier. In de auto luisterden we samen naar muziek, tijdens het eten deelden we verhalen en grappen.

Slimme oplossingen op het erf

Daarna reisde ik verder met het ACPCU-team: Gladys, Gloria, Derrick en Deus. Samen bezochten we boeren die meedoen aan projecten die we samen met ACPCU en Fairtrade Original hebben opgezet: 

PADDENSTOELEN

We bezochten boerinnen zoals Florence, Jovanis en Mary. Zij verbouwen nu naast koffie ook paddenstoelen. Slim, want paddenstoelen kun je elke 21 dagen oogsten. Zo hebben de gezinnen regelmatig en betrouwbaar extra inkomsten.

Cooking stoves

Door een project gefinancierd van Fairtrade Original zijn inmiddels al 300 kooktoestellen uitgedeeld en nog eens 300 onderweg. We spraken met boeren over hun ervaringen. Boerin Alice vertelde enthousiast dat ze er zelfs meteen een tweede bestelde. Want met zo’n kooktoestel gebruik je 70% minder hout. Dat scheelt in de kosten, is beter voor het bos én gezonder in huis. En het eten staat ook nog eens sneller op tafel, win-win-win dus.

Nursery

De koffieplantenkwekerij van ACPCU groeit als kool dankzij het project waar ACPCU en Fairtrade Original samen aan werken. Het doel? 200.000 koffieplantjes per seizoen. In de kwekerij worden zowel jonge plantjes opgekweekt uit zaad als stekjes (klonen) van sterke moederplanten. Boeren kunnen deze koffieplantjes kopen met 40% korting. De opbrengst gaat terug naar de nursery zodat het project zichzelf steeds opnieuw versterkt. Daarnaast deelt ACPCU ook gratis schaduwbomen uit: een mooie extra steun voor een betere koffieoogst.

Uitdagingen en kansen

Bij de partner coöperaties Nyeibingo en Kyagundu waar we koffie inkopen spraken we met boeren in focusgroepen. Hun grootste zorg? De onzekerheid; 

• Onzekerheid door klimaatverandering: hevige regenvallen of juist lange droogtes, uitputting van de bodem, seizoenen die verschuiven. Het maakt oogsten steeds onvoorspelbaarder. 
• Onzekerheid door de marktprijzen: vandaag hoog, morgen laag. Voor boeren voelt het vaak als gokken. 
• En onzekerheid door de inflatie: alles wordt duurder. Meststoffen, brandhout, schoolgeld. Zelfs in goede jaren blijft er daardoor minder over. 

Toch is er ook hoop. Boeren grijpen de kansen die er wél zijn. Ze zijn blij met goedkopere koffieplantjes en gratis schaduwbomen. Boer Naboth is daar een prachtig voorbeeld van. Na een training over agroforestry stapte hij meteen op zijn motor en reed naar de coöperatie. Daar haalde hij dertig schaduwbomen op – en die plantte hij nog dezelfde dag. Een klein gebaar, maar met grote impact voor de toekomst van zijn koffie. 

Wat blijft hangen

Een reis vol indrukken. Vol gesprekken. Vol inspiratie.

Wat me het meest bijblijft? De passie van de boeren en de lokale mensen. Ze zijn echte ondernemers: ze zetten zich vol in om prachtige koffie te produceren en tegelijkertijd goed te zorgen voor hun gezin én hun land.

Heel eerlijk? Echt indrukwekkend.